Türkçede cümle öğelere ayrılır. Her öğenin kendi görevi vardır. Bu öğelerden biri olan özne cümlede olan durumu veya fiili yapanı gösterir.
Ben okula gidiyorum.
Cümlesinde ben öznedir. Bir cümlede işi yapan kim ya da ne sorusunun cevabı özneyi gösterir.
Rüzgar tüm dalları kırdı.
Tüm dalları kıran ne “rüzgar” öyle ise bu cümlenin öznesi rüzgardır.
Özneler cümle içerisinde sadece çoğul eklerini veya iyelik eklerini alırlar. Aksi durumlarda oluşan yeni kelime cümlenin başka bir öğesi olur.
Öğretmenler bu gün toplandı. ( öğretmen – ler eki alabilir ve cümlenin öznesi öğretmenler olur)
Öğretmenim geldi. ( iyelik eki -im eki aldı ama özne durumunu koruyor, özne öğretmenim)
Özne cümlede grup halinde bulunabilir.
Ali, Ahmet ve Ayşe dün akşam sinemaya gittiler. ( özne grubu: Ali, Ahmet ve Ayşe)
Eylemi yapan kişi (kişiler), nesne (nesneler) açık bir şeklide ordaysa buna gerçek özne denir.
Sema çok hızlı koşuyordu.
Cümlede eylemi yapan kişi açık bir şekilde Sema’dır.
Eylemden etkilen nesne bazen özne yerine geçer buna sözde özne denir.
Köpekler kızağa sürüldü.
Köpekleri kızağa süren kişi belli değil ama eylemden etkilenen köpeklerdir.